W współczesnym globalnym środowisku biznesowym coraz więcej osób przenosi się pomiędzy różnymi krajami, wykonując pracę dla różnych firm i na różnorodnych projektach. Głównym powodem takich migracji są zazwyczaj wyższe zarobki. Wobec tego istotne staje się zagwarantowanie przejrzystości i spójności w kwestii ubezpieczeń społecznych pracowników, szczególnie gdy ich zatrudnienie obejmuje pracę za granicą. W tym celu Europejska Wspólnota Gospodarcza (EWG) wprowadziła tzw. zaświadczenie A1.
Co to jest zaświadczenie A1?
Zaświadczenie A1 o ustawodawstwie właściwym dla osoby, która wykonuje pracę najemną i pracę na własny rachunek w różnych Państwach Członkowskich UE, EOG lub Szwajcarii na podstawie art. 13.3 Rozporządzenia Parlamentu i Rady (WE) Nr 883/2004, nazywane jest również formularzem E101. Jest to dokument potwierdzający, w którym kraju pracownik jest ubezpieczony w celu świadczenia usług na terytorium innego kraju. W skrócie, jest to dokument potwierdzający, że pracownik nadal podlega systemowi ubezpieczeń społecznych jednego kraju, nawet gdy tymczasowo pracuje w innym kraju. Zaświadczenie to ma na celu zapobieganie podwójnemu opodatkowaniu i zapewnienie ciągłości zabezpieczenia społecznego dla pracowników w międzynarodowych sytuacjach zatrudnienia.
Procedura uzyskania zaświadczenia A1
Z wnioskiem o wydanie zaświadczenia A1 może wystąpić:
- pracodawca,
- osoba wykonująca pracę na własny rachunek,
- pracownik.
Procedura uzyskania zaświadczenia A1 może się różnić w zależności od kraju, ale istnieją ogólne kroki, które muszą zostać podjęte:
1. Wniosek
Pracodawca lub pracownik składa wniosek o zaświadczenie A1 w odpowiednim organie lub instytucji ubezpieczeń społecznych w kraju, w którym pracownik jest zatrudniony lub podlega systemowi ubezpieczeń społecznych. Od 1 kwietnia 2022 r. wnioski o zaświadczenia A1 należy składać do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wyłącznie w formie dokumentów elektronicznych za pośrednictwem Platformy Usług Elektronicznych (PUE) ZUS.
2. Dokumentacja
Do wniosku często należy dołączyć dokumentację potwierdzającą status zatrudnienia oraz informacje dotyczące przewidywanej pracy za granicą, takie jak umowa o pracę, harmonogramy pracy itp.
3. Ocena i wydanie zaświadczenia
Po złożeniu wniosku organ lub instytucja ubezpieczeń społecznych przeprowadza ocenę i wydaje zaświadczenie A1. W niektórych przypadkach może być konieczne przekazanie dodatkowych informacji w celu potwierdzenia prawidłowości informacji zawartych już we wniosku.
4. Okres ważności
Zaświadczenie A1 jest ważne przez określony okres czasu, który jest zazwyczaj podany na dokumencie. Jeśli okoliczności się zmienią, np. pracownik rozpocznie pracę w innym kraju, konieczne może być uzyskanie nowego zaświadczenia.
Konsekwencje braku zaświadczenia A1?
Zaświadczenie A1 ma kluczowe znaczenie dla zapewnienia spójności i jasności w kwestii ubezpieczeń społecznych pracowników, którzy pracują za granicą. Bez niego pracownicy mogliby być podwójnie opodatkowani lub nie otrzymywać odpowiednich świadczeń z systemu ubezpieczeń społecznych. Dlatego właściwe zrozumienie procedur uzyskania zaświadczenia A1 jest niezwykle istotne dla zarówno pracowników, jak i pracodawców.
Zaświadczenie A1 jest kluczowym dokumentem w międzynarodowych sytuacjach zatrudnienia, potwierdzającym, że pracownik nadal podlega systemowi ubezpieczeń społecznych jednego kraju, nawet gdy pracuje tymczasowo w innym kraju. Procedura uzyskania tego zaświadczenia może się różnić, ale jej zrozumienie jest kluczowe dla zapewnienia prawidłowego funkcjonowania międzynarodowych relacji biznesowych i zabezpieczenia pracowników.